«زهران ممدانی» شهردار جدید نیویورک؛ آغاز انقلاب اجتماعی-اقتصادی از قلب سرمایه‌داری

اقتصاد و فناوری گزارش می دهد:
زهران (Zohran) ممدانی با پیروزی تاریخی در انتخابات شهرداری نیویورک، نه‌فقط رکوردهای نمادین را جابه‌جا کرد (جوان‌ترین و نخستین شهردار مسلمانی/جنوب آسیایی شهر) بلکه با بسته‌ای از وعده‌های تهاجمی — از جمله اتوبوس‌های رایگان، یخ‌زدن اجاره‌ی واحدهای تحت قانون «rent-stabilized»، افزایش مالیات بر ثروتمندان و هدف‌گذاری دستمزد تا ۳۰ دلار تا ۲۰۳۰ — سمت‌وسوی سیاست شهری آمریکا را به چالش کشید. این پیروزی از منظر سیاسی-اقتصادی و زیربنایی پیامی فراتر از مرزهای آمریکا دارد و بازارها، نهادهای حمل‌ونقل و بازیگران فناوری را به بازخوانی مدل‌هایی که «خدمات شهری عمومیِ ارزان یا رایگان» را امکان‌پذیر می‌کنند، وادار خواهد کرد.

چه وعده‌هایی مطرح شده و میزان جاه‌طلبی آن‌ها

ممدانی در جریان کارزار انتخاباتی طرح‌هایی را برجسته کرد که در عرصه سیاسی نیویورکِ دهه‌های اخیر بی‌سابقه‌اند: اتوبوس‌های شهری رایگان برای همه، یارانه و گسترش مراقبت از کودک به‌صورت عمومی، فریزِ اجاره برای واحدهای تحت تثبیت اجاره و ایجاد فروشگاه‌های مواد غذایی شهری برای پایین آوردن قیمت‌ها. این برنامه‌ها بخشی از شعار کلی او برای «اقتصاد شهر برای مردمِ کارگر» است.

اما وعده‌ی شاخص که توجه رسانه‌ها را بیش از همه جلب کرد، «اتوبوس‌های رایگانِ شهری» است — طرحی که هم پیام انتخاباتی قدرتمند داشته و هم سوالات فنی و مالیِ مهمی پیش می‌کشد: منابع پایدارِ تأمین هزینه، تاثیر بر درآمدهای متروپولیتن (MTA) و نحوه هم‌افزایی با برنامه‌های حمل‌ونقل برقی و توسعه زیرساخت.

چگونه می‌شود «رایگان کردن حمل‌ونقل» را تأمین مالی کرد؟ — راهکارها و محدودیت‌ها

گزارش‌های رسانه‌ای و تحلیل‌های اولیه، چند مسیر کلی برای تأمین مالی این گونه برنامه‌ها پیشنهاد کرده‌اند:

1. مالیات تصاعدی بر ثروتمندان و شرکت‌ها: مامدانی برنامه‌اش را با افزایش ظرف مالیاتی بر درآمدهای بالای یک میلیون دلار و مالیات‌های هدف‌دار برای شرکت‌ها پیوند زده است — اما محاسبه‌ی دقیقِ کسری بودجه و زمان‌بندی درآمدها اهمیت حیاتی دارد.

2. بازآرایی بودجه و صرفه‌جویی در قراردادها: دولت شهری می‌تواند با بازنگری قراردادها، صرفه‌جویی و تغییر اولویت‌ها به تدریج منابعی آزاد کند؛ اما ظرفیت این صرفه‌جویی برای پوشش هزینه‌های عملیاتی ناوگانِ اتوبوس‌ها محدود است.

3. همکاری‌های فدرال و ایالتی / تهدید فشارهای سیاسی: ناظرانِ سیاسی به این نکته اشاره کرده‌اند که در صورت تشدید تنش با دولت فدرال — مخصوصاً اگر واکنش‌های سیاسی از سطوح ملی شکل بگیرد — احتمال کاهش کمک‌های فدرال وجود دارد که فشار بر توازن مالی شهرداری را افزایش می‌دهد. واکنش‌هایی مانند تهدید به کاهش بودجه از سوی برخی چهره‌های ملی قبلاً مطرح شده‌اند.

گزارش‌های محلی و ملی روی این نکته تأکید دارند که «رایگان» بودن خدمات، به‌معنی حذفِ هزینه‌ها نیست — بلکه انتقال هزینه از جیب شهروندانِ مستقیم به منابع دیگری است که باید پایدار، قابل پیش‌بینی و قانونی باشند.

پیامدهای فناورانه و زیست‌محیطی — شتاب به سمت اتوبوس برقی و داده‌محوری

اگر وعده‌ی رایگان شدن اتوبوس‌ها اجرایی شود، فشار عملیاتی برای نوسازی ناوگان و کاهش هزینه‌ی سوخت و نگهداری، شهرداری را به سمت الکتریکی‌سازی ناوگان و سرمایه‌گذاری در زیرساخت شارژ می‌برد — نقطه‌ای که هم فرصتِ همکاری با شرکت‌های فناوری-خدمات انرژی و هم نیازِ سرمایه‌گذاری در شبکه برق شهری را نمایان می‌کند. از سوی دیگر، داده‌های سفر (برای مدیریت تقاضا و زمان‌بندی) اهمیت یافته و شرکت‌های تحلیلگر حمل‌ونقل و استارتاپ‌های mobility-as-a-service می‌توانند شریکِ استراتژیکِ این انتقال شوند.

ریسک‌ها و نقاط ضعف پیش رو

فشار بر تراز مالیِ کوتاه‌مدت: تحقق سریعِ وعده‌ها می‌تواند کسری نقدینگی ایجاد کند یا خدمات دیگر شهری را تحت فشار بگذارد.

چالش‌ سیاسی و حقوقی: تغییر ساختار مالیاتی یا اعمال سیاست‌های جدید ممکن است با مقاومت قضایی یا سیاسی مواجه شود.

پیچیدگیِ اجرای فنی: انتقال به ناوگان برقی، توسعه زیرساخت شارژ و ادغام با داده‌های شهری نیازمند زمان و سرمایه‌گذاری هماهنگ است.

چرا دنیا باید بیدار بماند؟ پیام برای رسانه‌ها و بازیگران اقتصادی

نیویورک شهری است که تصمیمات آن فراتر از مرزهای محلی اثر می‌گذارد — اگر یک شهر بزرگ جهان نشان دهد که می‌شود حمل‌ونقلِ رایگان را با ابزارهای مالیِ نوآورانه، مالکیت عمومیِ فروشگاه‌ها و سیاست‌های مالیاتی هدفمند ترکیب کرد، چند پیام جهانی خواهد داشت: (۱) مدل‌های متعارف تأمین مالی خدمات عمومی قابل مذاکره‌اند، (۲) شرکت‌های فناوری و انرژی باید برای پیشنهادی بلندپروازانه آماده شراکت شوند، و (۳) شهرها می‌توانند به‌مثابه آزمایشگاه‌هایی عمل کنند که راه‌حل‌های جدید اقتصادی-اجتماعی را زودتر آزمایش می‌کنند.

نتیجه‌گیری

پیروزی Zohran Mamdani بیش از آن‌که صرفاً یک تغییر شخصی یا حزبی باشد، آغاز دوره‌ای جدید در سیاست شهری بزرگ است — دوره‌ای که در آن «خدمات عمومی ارزان‌تر یا رایگان»، «حمل‌ونقل هوشمند و همه‌گیر» و «عدالت اقتصادی در سطح شهر» به‌عنوان هسته برنامه‌ها قرار می‌گیرند.
ما باید ببینیم آیا وعده‌ها به ‌عمل می‌رسند یا در میان پیچیدگی مالی و ساختاری دچار کُند‌شدن خواهند شد. در هر حال، این تحول را از دست ندهید.

گروه خبری اقتصاد و فناوری