اختصاصی- مصاحبه با دکتر حمید سعیدیان رئیس دانشگاه پیام نور استان البرز/ ” اگر نیاز محور دانشجو تحصیلات تکمیلی پذیرش شود، تعامل مناسب بین صنعت و دانشگاه برقرار می‌شود”

گفتگوی اختصاصی- اقتصاد و فناوری –- دکتر حمید سعیدیان گفت: ” برنامه‌ریزی برای توسعه رشته‌های تحصیلات تکمیلی و افزایش تعامل دانشگاه با صنعت، هر دو از گام‌های مهم برای ارتقای جایگاه دانشگاه پیام نور استان البرز هستند.”

آقای دکتر حمید سعیدیان‌ متولد ۱۳۵۹ در طارم زنجان، استاد تمام پایه ۱۹ و یکی از‌ چهره‌ های علمی حوزه شیمی آلی در ایران است. ایشان دارای مدرک دکتری شیمی آلی از دانشگاه صنعتی شریف و دانشگاه صنعتی آخن آلمان بوده و با سابقه مدیریتی و پژوهشی فراوان شناخته می‌شوند. از سوابق بارز ایشان، ریاست انجمن علوم و فناوری‌ شیمیایی ایران و عضویت در هیات مدیره و خزانه‌داری این انجمن از سال ۱۴۰۲ است. وی همچنین به عنوان مدیر پژوهشی، مدیر ارتباط با صنعت، و مشاور در دانشگاه‌ مختلف و وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح فعالیت کرده است. دکتر سعیدیان نویسنده و ویراستار چندین کتاب معتبر بوده و با انتشار بیش از ۱۷۰ مقاله علمی، جایگاه ویژ در محافل علمی داخلی و بین‌المللی دارد. افتخارات متعددی نظیر پژوهشگر برتر استآن‌ها و کسب رتبه‌ برتر در آزمون‌ علمی ملی نیز از دیگر دستاوردهای ایشان است. فعالیت های علمی، پژوهشی و زمینه تحقیقانی ایشان را میتوانید از طریق کلیک بر روی این لینک مشاهده بفرمایید. کلیک کنید.

آقای دکتر حمید سعیدیان، عضو هیات علمی دانشگاه پیام نور که اخیراً به سمت ریاست دانشگاه پیام نور استان البرز منصوب شده‌اند، در مدت کوتاه مدیریت خود بر تکمیل پروژه‌ های ناتمام عمرانی دانشگاه تمرکز داشته و ارتباطات مؤثری با استانداری و سازمان مرکزی برای تأمین مالی این پروژه‌ها برقرار کرده است. ایشان تجهیز زیرساخت‌ دانشگاه به فیبر نوری را یکی از اقدامات مهم خود دانسته و برنامه‌ای برای توسعه رشته‌ جدید، تقویت تعامل بین صنعت و دانشگاه، و سازماندهی نیروی انسانی متخصص ارائه کرده‌اند. همچنین، به اهمیت پژوهش‌ کاربردی و نیازمحور در راستای پاسخ به نیاز صنعت اشاره کرده و بر تقویت همکاری با شرکت‌ های دانش‌بنیان، افزایش دوره‌ کارآموزی و مهارت‌آموزی برای دانشجویان تاکید دارند. وی دانشگاه پیام نور را به دلیل سیستم کتاب‌محوری، استاندارد بودن امتحانات و فعالیت‌ الکترونیکی، محیطی کارآمد برای آموزش و پژوهش توصیف کرده و امیدوار است با توسعه رشته‌ها و بهبود زیرساخت‌ها به اهداف آموزشی و پژوهشی دانشگاه دست یابد.

مصاحبه‌ای را با ایشان ترتیب داده ایم که ماحصل آن را در ذیل می¬خوانید:
⬛ آقای دکتر با توجه به اینکه به تازگی به ریاست دانشگاه پیام نور استان البرز منصوب شده اید، چه طرح‌ها و برنامه ی برای آینده این دانشگاه دارید؟
همانطور که در جلسه تودیع و معارفه اعلام کردم، سه برنامه کلی و اساسی برای دانشگاه در نظر دارم. اولین گام ایجاد زیرساخت‌ لازم جهت توسعه علم و پژوهش در دانشگاه می‌باشد. به همین منظور جلسات متعددی با مدیر گروه‌ دانشگاه برگزار شد. هدف از برگزاری این جلسات ایجاد رشته‌ نوین در حوزه‌ جدید در دانشگاه است. این امر نیازمند یک سری امکانات اولیه نظیر نیروی انسانی کارآمد و دلسوز، اعضای هیئت علمی متبحر و متخصص و امکانات مورد نیاز دانشگاه… است. به عنوان مثال در سال‌ گذشته رشته دکترای شیمی تجزیه به دلیل مهیا بودن امکانات لازم در دانشگاه برای ایجاد این رشته فراهم شد. سعی من بر این است تا امکانات اولیه جهت‌ توسعه رشته‌ها از جمله کارگاه‌ها و آزمایشگاه‌ مجهز برای این دانشگاه فراهم کنم که لازمه آن درخواست و ارائه این مجوز‌ها به وزارت علوم و در سامانه “هس” (سامانه آموزش عالی وزارت علوم) که مدارک اعضای علمی و امکانات دانشگاهی بارگذاری می‌شود و درخواست توصیه رشته داده می‌شود، می‌باشد. برنامه بعدی من تعامل و ارتباط موثر با صنعت می‌باشد. از آنجایی که استان البرز قطب علم و صنعت است، نیازمندیم که تعامل مناسبی با صنایع داشته باشیم۳ – ساماندهی نیرو انسانی برای بهبود کیفیت تحصیلی دانشگاه. در همین راستا تا کنون به انتخاب‌ افراد شایسته، توانمند و دلسوز در پست‌ مناسب اهتمام ورزیده‌ام‌ و در این مورد آیه مبارکه: “والسابقون السابقون” (سبقت گیرندگان مقدمند) را سرلوحه کار خود قرار داده‌ام تا افراد زبده و متخصص در این دانشگاه به کار گرفته شوند و در واقع کشف استعداد درخشان در نیروی انسانی تحقق یابد.

⬛به نظرشما ارتباط بین صنعت و دانشگاه چقدر در دانشگاه پیام نور تحقق پیدا کرده است؟ آیا راهکاری برای بهبود روابط این دو عنصر دارید ؟
همانطور که مستحضر هستید ایجاد ارتباط موثر بین صنعت و دانشگاه از موضوعات کلیدی به شمار می‌رود که همواره مقام معظم رهبری در شعار سال اهمیت استقلال اقتصادی اشاره می‌کنند و شعار سال ۱۴۰۳ نیز “جهش تولید و حمایت از شرکت‌ تازه بنیان” بود. قبلاً نیز به آن اشاره کردم از آنجایی که استان البرز قطب علم و صنعت است و شرکت‌ صنعتی زیادی در این استان مشغول به فعالیت هستند، نیازمندیم تا تعامل مناسبی با صنایع داشته باشیم. اما متاسفانه از این ظرفیت‌ها به نحو احسن استفاده نمی‌شود. در حالیکه اگر از این قابلیت‌ها استفاده بهینه داشته باشیم، اتفاقات بسیار خوبی بین صنعت و دانشگاه رقم می‌خورد. از آنجایی که لازمه توسعه اقتصادی، علمی‌ و فناوری هر کشوری ارتباط بین صنعت و دانشگاه است،‌ دانشگاه باید از این ارتباط به نحو چشمگیری استفاده نماید. زیرا اگر این ارتباط به خوبی صورت پذیرد، دانشگاه می‌تواند توسط این ارتباطات نیاز فناوری صنایع را برطرف کند و از آن کسب درآمد کند، وابستگی کمتر می‌شود و بدین ترتیب میزان صادرات افزایش می‌یابد و با افزایش صادرات ارزش پول کشور نیز افزایش پیدا می‌کند. علاوه بر آن میزان فقر و بیکاری کاهش می‌یابد. همچنین ارتباط دانشجو و دانشگاه با شرکت‌ دانش‌بنیان و صنعتی و ایجاد شغل برای دانشجویان در این شرکت‌ها نیز باعث کاهش مشکلات، فقر و فساد در جامعه می‌شود و زمینه تسهیل امر ازدواج و شادابی جامعه فراهم خواهد شد. به همین منظور اگر بتوانیم ارتباط موثری که حلقه گمشده بین صنعت و دانشگاه است را برقرار کنیم، نیاز صنعت و دانشگاه برطرف می‌شود. اما اینجا دو مشکل وجود دارد که‌ یکی به صنایع بر می‌گردد. برخی از صنایع ما قدیمی هستند و در واقع هنوز با فناوری‌ قدیم فعالیت می‌کنند. معمولاً مدیر این نوع کارخانجات چندان اعتمادی به دانشگاه ندارند‌ و فعالیت‌ آن‌ها با همان فناوری‌ قدیم انجام می‌شود. در نتیجه محصول تولیدی آن‌ها با هزینه بالاتر و کیفیت پایین‌تر که قابلیت رقابت با بازار جهانی را ندارد، تولید می‌شود. اما مشکل دیگر مربوط به دانشگاه است و به اعضای هیئت علمی برمی‌گردد. متاسفانه در آیین نامه¬ استخدامی و ارتقا از اعضای هیئت علمی درخواست نکردند که به سمت صنعت برود. بنده مدتی برای فرصت مطالعاتی در کشور آلمان بودم. در این کشور اگر بخواهند دانشجوی دکترا اخذ کنند باید هزینه تحصیلی, تحقیقاتی و پژوهشی این دانشجو توسط استاد راهنما پرداخت شود. به همین منظور اساتید دانشگاه برای تأمین اعتبار باید با صنایع ارتباط برقرار کنند تا مشکل صنایع را شناسایی کنند و از نیاز صنایع آگاه شوند و متوجه شوند که صنعت دنبال چه محصولی می‌باشد، سپس در آزمایشگاه در بخش تحقیق و توسعه این مشکلات و نیازمندی¬ها برطرف کنند و بابت آن اعتبار پژوهشی دریافت نمایند, سپس اعلام نیاز می‌کنند که فرضا من به دو دانشجو دکتری نیازمندم. اما متاسفانه در کشور ما به این شکل نمی‌باشد زیرا سیستم دولتی است و اعضای هیئت علمی بابت تدریس از دولت حقوق دریافت می‌کنند. به همین دلیل نیاز کمتری را احساس می‌کنند تا با صنایع ارتباط برقرار کنند. در واقع « نیاز محور» دانشجو گرفته نمی‌شود. اگر ما نیاز صنعت را شناسایی کنیم و به هیئت علمی معرفی کنیم و بر این اساس دانشجو بگیریم ارتباط بین صنعت و دانشگاه به نحو احسن برقرار می‌شود. بنابراین اینجا هیئت علمی نیاز دارد بازار داخلی را تحلیل کند، چالش‌ها و فرصت‌ی که در صنایع مختلف وجود دارد را از روی تحقیقات میدانی، بازار، فعالان‌ و مشاوران صنعتی شناسایی کند. پس از این شناسایی حال می‌توان با مدیران صنعت مذاکره کرده، اعتماد آن‌ها را جلب نمود و پروژه‌ مشترک تعریف کرد. به این ترتیب ارتباط بین صنعت و دانشگاه برقرار می‌شود و مشکلات هر دو طرف رفع خواهد شد. بر این اساس اگر این دو مشکل یعنی ترس مدیران صنایع از اعتماد به دانشگاه یعنی عدم اعتماد به دانش داخلی رفع شود و دیگر اینکه نیاز محور دانشجو گرفته شود، می‌توانیم به نتایج مطلوب دست یابیم. البته راهکار موثری وجود دارد که می‌توانیم به وسیله آن‌ها تعامل مناسب بین صنعت و دانشگاه را برقرار کنیم، از جمله: ۱- شناسایی نیاز صنعت. که شامل تحلیل نیاز بازار و تعریف پروژه‌ مشترک می‌باشد. ۲- ایجاد ساختار واسط. به عنوان مثال شرکت‌ دانش‌بنیان در داخل دانشگاه ایجاد کنیم. البته در حال حاضر دفاتر ارتباط با صنعت و کارآفرینی‌ برای این منظور در دانشگاه استقرار دارد. همچنین ایجاد شتاب دهنده‌ها و مراکز رشد در داخل دانشگاه ۳- توسعه دوره‌ کارآموزی و مهارت افزایی. البته در این حوزه نیز دانشگاه فعالیت داشته است ولی متاسفانه به طور موثر انجام نمی‌پذیرد. ما باید با ارائه فرصت‌ کارآموزی در صنایع برای دانشجویان موجبات آشنایی آن‌ها با نیاز واقعی صنعت و افزایش مهارت‌ عملی آن‌ها را فراهم کنیم لذا در حوزه توسعه دوره‌ کارآموزی و مهارت‌افزایی برگزاری کارگاه‌ مشترک بین صنایع و دانشگاه بسیار مهم است. ۴- راهکار چهارم برای برقراری ارتباط موثر بین صنعت و دانشگاه، تعریف پروژه‌ کاربردی است. اما تأمین مالی این پروژه‌ها باید توسط صنعت صورت پذیرد. در واقع تعریف پروژه‌ مشترک با تأمین مالی از طریق صنایع صورت گیرد. این پروژه‌ مشترک را می‌توانیم در قالب طرح‌ تحقیقاتی برای رساله‌ دکتری و کارشناسی ارشد استفاده کنیم. مثلاً اتفاق خیلی خوبی که در استان البرز در مورد پایان‌نامه‌ کاربردی و کارفرمایی رقم خورده است، جشنواره امیرکبیر است که اوایل بنده نیز جز تیم علمی و داوری جشنواره بودم. جشنواره امیرکبیر پایان نامه‌ی که کارفرمایی و عملیاتی هستند را شناسایی می‌کند. در واقع این جشنواره ملی با ایجاد یک بانک اطلاعاتی جامع، فرصت‌ همکاری مستمر میان دانشگاه‌ها و نهاد صنعتی را فراهم کرده و توانسته است به‌طور عملیاتی چالش‌ جامعه و صنعت را شناسایی و برطرف نماید.

⬛آقای دکتر سعیدیان با توجه به اینکه رشته‌ فنی مهندسی و علوم پایه نیاز به آموزش و مهارت بالا دارد، آیا برای این دانشجویان هم برنام دارید؟ مثلاً با نهادهای مختلف و دانش‌بنیآن‌ها و پارک علم و فناوری استان البرز هم تعامل دارید؟
با توجه به اینکه حدود دو ماه است که به سمت ریاست دانشگاه پیام نور استان البرز منصوب شده‌ام الحمدالله در طی این مدت کوتاه اتفاقات بسیار خوبی برای دانشگاه رقم خورده است. با توجه به اینکه یک سری پروژه‌ ناتمام عمرانی داشتیم و اتمام این پروژه‌ها منوط به تامین اعتبارمالی بود، بدین منظور مکاتبات بسیار خوبی با استاندار محترم جناب آقای دکتر عبداللهی انجام شد که در ادامه با ریاست محترم سازمان برنامه بودجه استان جناب آقای دکتر شیری زاد و همچنین جناب آقای دکتر عباسی نماینده محترم‌ استان البرز در مجلس شورای اسلامی مذاکره صورت گرفته شد و قول تأمین اعتبار لازم برای این پروژه¬ها اخذ شد. همچنین در همین راستا ریاست محترم دانشگاه پیام نور جناب آقای دکتر امین ناجی نیز با ما بسیار همکاری کردند. ایشان به دلیل صنعتی بودن استان البرز، نگاه ویژه‌ای به دانشگاه پیام نور استان البرز دارند. با پایان این پروژه‌ها قادر خواهیم بود به فضای آموزشی و پژوهشی دانشگاه بیفزاییم و در جهت آموزش و پژوهش و استقرار شرکت‌ دانش‌بنیان، مراکز رشد یا پردیس علم و فناوری بهره برداری کنیم و قدم‌ بزرگی برداریم.

لازم به ذکر است شروع کار من با دهه فجر و اعیاد شعبانیه همراه بود و چندین مراسم بسیار خوب در طول این اعیاد در دانشگاه پیام نور برگزار شد. همچنین در همین ایام با همکاری مدیر فرهنگی سرکار خانم افشار و مسئول محترم نهاد مقام معظم رهبری در دانشگاه حجت السلام والمسلمین حاج آقا فیاض از خانواده‌ شهدا و جانبازان تقدیر و تجلیل به عمل آمد. یکی دیگر از رویداد مهمی که در طی این دو ماه برای دانشگاه رقم خورد، مجهز کردن دانشگاه پیام نور به‌ فیبر نوری است که واقعا مورد نیاز دانشگاه بود. اقدامات اولیه در این زمینه از جمله تأمین اعتبار و بستن قرارداد با شرکت مخابرات صورت گرفته شده که انشااله شروع پروژه در فروردین ۱۴۰۴ خواهد بود. تأسیس مرکز مدیریت مهارت¬آموزی و مشاوره شغلی (Training Management Center, TMC) با همکاری اداره کل آموزش فنی و حرفه‌ای جناب آقای مهندس غفاری نیز از اقدامات انجام شده در این مدت کوتاه در دانشگاه می¬باشد. نیاز به نیروی کار ماهر و خلاق، اشباع بازار کار و نرخ رشد بالای فارغ‌التحصیلان دانشگاهی از چالش دانشجویان فارغ‌التحصیل می-باشد. دانشجویان علاوه بر دانش تئوری، باید مهارت‌ عملی و کاربردی داشته باشند. دانشگاه متولی اشتغال دانشجویان نیست اما مسئول آموزش و پژوهش آن‌ها است. هدف از ایجاد مرکز TMC به منظور گذراندن دوره¬ مهارتی و همچنین دوره¬ آموزشی مورد علاقه و نیاز جامعه و صنعت توسط دانشجو در طول تحصیل می¬باشد. انشااله در سال ۱۴۰۴ تلاش بیشتر خواهد شد تا از ظرفیت پارک علم و فناوری استان و همچنین صنایع مختلف مستقر در شهرک¬ صنعتی استان البرز برای استقرار و حمایت شرکت‌ دانش¬بنیان در دانشگاه استفاده شود.

⬛اگر بخواهید دانشگاه پیام نور را به دور از هرگونه سوگیری و اغراق تعریف کنید، این دانشگاه را چگونه توصیف می‌نمایید؟
همانطور که می‌دانید دانشگاه پیام نور در گذشته به دانشگاه مجازی معروف بود و کلاس‌ها تنها در حد رفع اشکال بود. اما در حال حاضر کلاس‌ها به صورت حضوری نیز برگزار می‌شود . به عنوان مثال بنده به عنوان استاد شیمی هر آنچه در طول دوران تحصیل آموخته‌ام صد در صد به دانشجو ارائه می‌دهم‌ و همکاران دیگر نیز به همین روش عمل می‌کنند. برای واحد درسی عملیاتی و آزمایشگاهی دانشگاه پیام نور مجهز به امکانات آزمایشگاهی و کارگاهی بسیار مجهز می‌باشد. از مزایای دیگر دانشگاه پیام نور می‌توان به این نکته اشاره کرد که کتاب محور است . کتاب‌ دانشگاه پیام نور توسط اساتید همین دانشگاه تالیف می‌شوند و استاندارد می‌باشند و دانشجو با مطالعه همین کتاب‌ها مطمئناً در امتحانات موفق می‌شود. طبق آمار به دست آمده تعداد بسیاری از‌ پذیرفته شدگان مقطع تحصیلات تکمیلی در دانشگاه‌ دیگر از جمله دانشگاه‌ دولتی از دانشگاه پیام نور می‌باشند و علت آن نیز کتاب استاندارد این دانشگاه می‌باشد. زیرا این کتاب‌ها جامع می‌باشند و تدریس نیز از همین کتاب‌ها صورت می‌گیرد و این یک امتیاز مثبت تلقی می‌شود. مزیت دیگر دانشگاه پیام نور البته به دور از هرگونه مقایسه با دانشگاه‌ دیگر برگزاری سراسری امتحانات است. معمولا سوالات پس از طراحی از فیلتر مختلفی عبور می‌کند و استانداردسازی می‌شود سپس ارائه می‌شود. از دیگر مزیت‌ دانشگاه پیام نور داشتن شعبات متعدد آن در هر استان می‌باشد. به عنوان مثال در استان البرز چندین مرکز از جمله طالقان، هشتگرد، ماهدشت، اشتهارد و نظر آباد وجود دارد. این امر سبب شده تا دانشجو هزینه زیادی برای گرفتن خوابگاه یا رفت و آمد متحمل نشود و در رشته مورد علاقه و در شهر خود به تحصیل بپردازد. خوشبختانه امسال با روی کار آمدن آقای دکتر امین ناجی که از بدنه خود دانشگاه هستند و نگاه مثبتی به دانشگاه دارند، امید و نشاط قابل توجهی در دانشگاه و در بین اعضای هیئت علمی و همچنین کارکنان به وجود آورده‌اند. یکی از بهترین کاری که در دانشگاه‌ پیام نور کل کشور انجام شده، انتخاب ریاست دانشگاه پیام نور هر استان از اعضای هیئت علمی همان دانشگاه است. علت این امر هم این است که فردی که عضو هیئت علمی این دانشگاه است، شناخت بیشتر و دقیق‌تری نسبت به مشکلات و پتانسیل‌ این مجموعه دارد. خوشبختانه در حال حاضر مدیران پیام نور سفارشی نیستند و تعاملات بسیار خوبی با وزارت علوم دارند. انشاالله شاهد اتفاقات بسیار خوبی در توسعه رشته‌ها در دانشگاه پیام نور خواهیم بود.

⬛ سخن آخر با دانشجویان
صحبت آخر بنده با دانشجویان عزیز است. دانشجو عزیز شما در بهترین سن آموزش قرار دارید. اگر من به دوران شما بازگردم مطمئناً خیلی بیشتر از این مطالعه می‌کردم. توصیه من به دانشجویان این است که عمیق درس بخوانند و هدفشان صرفا گرفتن مدرک نباشد. از زمان خود به بهترین نحو استفاده کنند چرا که در حال حاضر در زمان طلایی یادگیری قرار دارند. مخصوصاً دانشجویان دوره کارشناسی در مرحله تحصیلی بسیار مهمی قرار دارند زیرا برای دوره کارشناسی ارشد و دکتری آماده می‌شوند. این دو دوره فقط تحقیقاتی هستند. اگر دانشجویان کارشناسی زمینه علمی قوی داشته باشند و اصولی و عمیق مطالعه کرده باشند، قطعاً پژوهشگر خلاق و برتری در رشته خود در دوره کارشناسی ارشد و دکتری خواهند بود. اگر در رشته فنی مهندسی تحصیل می‌کنند پژوهش آن‌ها منجر به ارائه محصول می‌شود و اگر در حوزه علوم انسانی مشغول به تحصیل هستند، پژوهش آن‌ها منجر به ارائه نظریه مناسب خواهد شد.

⬛ آقای دکتر سعیدیان بسیار سپاسگزارم که با وجود دغدغه کاری زیاد وقتتان را در اختیار ما قرار دادید و مصاحبه ما را پذیرا شدید. انشاالله سال جدید سالی پربار، توام با سلامتی، پیروزی و توفیقات روزافزون برای شما باشد.

مرجان محمدتقی/ اقتصادو فناوری