اختصاصی- دکتر رحیم یعقوب زاده: امروزه هوش مصنوعی (AI) به عنوان یک نیروی محرکه در صنعت گردشگری نقش آفرینی می کند
اخصاصی- اقتصاد و فناوری- دکتر رحیم یعقوب زاده مدرس دانشگاه علم وفرهنگ و پژوهشگر گردشگری گفت: امروزه هوش مصنوعی (AI) به عنوان یک نیروی محرکه در صنعت گردشگری نقش آفرینی می کند.
به گزارش اقتصاد و فناوری: دکتر رحیم یعقوب زاده مدرس دانشگاه علم وفرهنگ در نشستی که با محوریت “حکمرانی هوش مصنوعی در صنعت گردشگری ایران و جهان” در خانه اندیشمندان علوم انسانی برگزار شد بیان داشت: در ابتدا باید گفت هوش مصنوعی جزئی جدایی‌ناپذیر در زندگی و کسب و کارها است چرا که امور جوامع را در زمانی سریع و به روشی ساده انجام میدهد. علاوه بر آن بهترین خدمات را ارائه میدهد و خطاهای انسانی،ر انیرز کاهش میدهد. در گردشگری هم هوش مصنوعی بر نحوه انتخاب مقصدهای تعطیلات توسط مردم تأثیر می گذارد. هوش مصنوعی موجب افزایش بهره‌‌‌وری و کاهش هزینه‌‌‌ها، پیش بینی نرخ پرواز، هتل و ارائه بهترین قیمت به افراد، کاهش زمان برنامه‌ریزی، مدیریت تدارکات سفر و ارائه به‌روزرسانی‌ها راه، تجزیه و تحلیل حجم زیادی از داده‌های مهمان میشود. در فرودگاه‌ها می‌توان از هوش مصنوعی برای افزایش کارایی فرآیند، انجام بسیاری از کارها از جمله مسیریابی، پیدا کردن رستوران، موزه و استفاده کرد.
دلایلی از این دست موجب شده که گفته میشود تا سال ٢٠۴٠ تعداد ربات‌ها از انسان‌ها بیشتر میشود. هوش مصنوعی می‌تواند حجم وسیعی از داده‌ها را برای ارائه توصیه‌های شخصی، خودکارسازی وظایف معمول و بهبود فرآیندهای تصمیم‌گیری تجزیه و تحلیل کند. امروزه هوش مصنوعی (AI) به عنوان یک نیروی محرکه در صنعت گردشگری نقش ایفا می کند.
واقعیت آن است که در حوزههای مختلف باید نگاه حکمرانی داشت، باید از الگوی مناسب حکمرانی استفاده شود تا شاهد تاثیر بهتر مدیریت سفر و گردشگری باشیم. در همین ارتباط باید مردم را مشارکت دهیم تا نتایج بهتری بگیریم. تدوین الگوی حکمرانی گردشگری که این الگو می تواند بر اساس سامانه‌های هوش مصنوعی شکل بگیرد.
اگر بخواهیم وضعیت کشورمان رادر زمینه بهره گیری از هوش مصنوعی در گردشگری بدانیم کافی است که مقایسه ای با برخی از کشورهای منتطقه داشته باشیم.
ترکیه، گردشگران بسیاری را از سراسر جهان به سوی خود می‌کشاند. یکی از اقدامات آنان بهره مندی از برنامه های کاربردی هوش مصنوعی مانند ChatGPT برای جذب گردشگران بیشتراست وسرمایه گذاری ۱۲.۵ میلیون دلاری برای هوش مصنوعی و ۳۰ میلیارد دلاری در فناوریهای پیشرفته داشته است. ترکیه امروزه دهها اپلیکیشن در حوزه گردشگری مانند؛ اپلیکیشن سیتی مپر استانبول، اپلیکیشن موویت ، اپلیکیشن آی‌بی‌بی سپترفیک، اپلیکیشن iBB CepTrafik ، اپلیکیشن استانبول کارت وغیره را دارد.
عربستان نیز اقدام به سرمایه گذاری عظیمی برای احداث مراکز داده هوش مصنوعی در پروژه نئوم داشته است، پروژه عظیم نئوم قرار است میزبان یک مرکز داده باشد. نئوم گامی مهم در دستیابی به چشم‌انداز ۲۰۳۰ عربستان وکاهش وابستگی عربستان به نفت است. همچنین این کشور رقابت با امارات برای تبدیل شدن به ابرقدرت هوش مصنوعی در منطقه دارد. تزریق ۱۰۰ میلیارد دلار به حوزه هوش مصنوعی، پروژه “فراسو، توسعه نیروی انسانی متخصص در حوزه هوش مصنوعی، طرح “ابتکار یک میلیون سعودی”، تا سال ۲۰۳۰ و تربیت یک میلیون متخصص هوش مصنوعی از جمله برنامه های این کشور است. هوش مصنوعی تا سال ۲۰۳۰، ۱۲ درصد به تولید ناخالص داخلی عربستان سعودی کمک می کند. همه اینها بیانگر سرمایه‌گذاری ۴۰ برابری عربستان نسبت به ایران در هوش مصنوعی است.
امارات نیز سرمایه گذاری ۵۰ میلیارد یورویی با همکاری فرانسه برای احداث یک مرکز داده هوش مصنوعی دارد و به دنبال سلطه بر هوش مصنوعی است. امارات در سال ۲۰۲۴ بیشترین استفاده از هوش مصنوعی در دبی داشته است و در سال‌های اخیر پیشتاز در استفاده از هوش مصنوعی است. ازجمله رونمایی از تاکسی‌های پرنده‌ای و گذرگاه عابر پیاده هوشمند ، طراحی ربات‌های انسان‌نما در دبی و ربات های پلیس، بهره برداری از شبکه‌های IoT، تکنولوژی تحلیل داده‌ها برای جمع‌آوری و تجزیه و تحلیل داده‌ها، فناوری ابربرای ذخیره‌سازی و پردازش داده‌ها، اپلیکیشن “Dubai Now” امکانات متنوعی را رایگان ارائه میدهد.
حال وضعیت ایران را اگر بررسی کنیم فاصله زیادی با این کشورها دارد. گرچه با گسترش فناوریهای نوین، شاهد ایجاد استارت‌آپ‌‌‌هایی در بخش گردشگری هستیم که از هوش مصنوعی برای بهینه‌‌‌سازی فرآیندهای کاری خود استفاده می‌کنند. کسب و کارهایی که توانسته‌‌‌اند از این فناوری‌‌‌ها بهره ببرند، به‌‌‌ویژه در حوزههای فروش آنلاین، تولید محتوا و خدمات مالی، توانسته‌‌‌اند با هزینه‌‌‌های کمتر و کیفیت بالاتر به رقابت با سایر بازارها بپردازند. و نیز شاهد رشد بازارهایی همچون آموزش آنلاین، سلامت دیجیتال و مشاوره‌‌‌های هوش مصنوعی بوده¬ایم. اما از مشکلات عمده در بهره‌‌‌گیری از هوش مصنوعی، کمبود زیرساخت‌‌‌های مناسب، محدودیت‌های قانونی و نظارتی مانع از رشد سریع استارت‌آپ‌‌‌ها و کسب و کارهای مبتنی بر AI ، کمبود شدید پردازنده‌های گرافیکی (GPU) با توان پردازشی بالا مانند( A100) مواجه است. به طوری که رییس جمهور ایران گفته است؛ کل اعتبار دانشگاه‌های ما ۱/۵ تا ۲ میلیارد دلار است، ( امارات ۶ میلیارد دلار درهوش مصنوعی).
با این حال در ایران پلتفرم های ایرانی مشغول به کارند مانند؛ شرکت مارکوپولو، آژانس مسافرتی الی گشت، شرکت سامانه سفیران مهر همگردی، کجارو، علی‌بابا، تپ پرشیا، لست سکند،اسنپ تریپ، سفرمی، لحظه آخر وغیره.
بالطبع همچون سایر حوزه ها هوش مصنوعی معایبی همچون؛ کاهش حضور انسانی، کمبود خلاقیت، اتکای بیش از حد به فناوری، کاهش شغل و جابجایی دارد. اما نمیتوان به مزایای آن بی توجه بود مانند؛ افزایش تجربیات مشتری، افزایش درآمد وقیمت‌گذاری پویا، کاهش خطای انسانی، تحلیل احساسات از طریق الگوریتم‌های هوش مصنوعی، پشتیبانی خدمات به مشتری و تحلیل داده‌ها و ارائه اطلاعات دقیق و به‌روز واقعیت آن است در سال ۲۰۲۴ میلادی، تعداد گردشگران جهان نسبت به سال ۲۰۲۳ با رشد ۱۱درصدی و حدود ۱.۴ میلیارد نفر رسیده است. فرانسه با ۱۰۰ میلیون گردشگر و اسپانیا میزبان ۹۴ میلیون گردشگر خارجی بوده است. حدود ۵۵ میلیون نفر به کشور ترکیه سفر کرده‌اند و درآمد این کشور از گردشگران نزدیک به ۵۰ میلیارد دلار بوده است. امارات متحده عربی در سال ۲۰۲۳ حدود ۲۸ میلیون نفر به این کشور سفر کرده‌اند و حدود ۵۲ میلیارد دلار درآمد گردشگری برای این کشور به همراه آورده‌اند. عربستان ۲۶ میلیون گردشگر داشته است. اما مجموع گردشگران ورودی به ایران حدود ۶ میلیون نفر بوده است.
به نظر می رسد در کنار همه کاستی ها و ضعف مدیریتی در صنعت گردشگری در ایران یکی از دلایل آن می تواند عدم بکارگیری فناوری های نوین و هوش مصنوعی در حوزه گردشگری باشد. و با توجه به کمبود منابع و در اولویت نبودن گردشگری در کشورمان به نظر می رسد در آینده نزدیک نمیتوان انتظار داشت که هوش مصنوعی آن چنانکه باید و در مقایسه با کشورهای عربستان، امارات متحده عربی و ترکیه توسعه یابد.
مرجان محمدتقی/ اقصاد و فناوری