گفتگوی اختصاصی اقتصاد و فناوری با “دکتر آرش حقیقت فرد” رئیس دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشکده آزاد اسلامی کرج/ « مسئله محوری و ماموریت محوری» اصلی ترین برنامه دانشکده ماست
آقای دکتر آرش حقیقت فرد بی شک یکی از چهره های موفق علمی و نخبه کشور به شمار می‌رود. ایشان در سن ۱۲ سالگی در مقطع کارشناسی حقوق پذیرفته شدند و تنها به فاصله یکسال بعد در مقطع کارشناسی رشته میکروبیولوژی ( زیست شناسی مولکولی) نیز پذیرفته شدند. پس از پایان مقطع کارشناسی در مقطع کارشناسی ارشد گرایش جزا و جرم شناسی و هم زمان رشته میکروبیولوژیک گرایش ژنتیک ادامه تحصیل دادند.
پس از بازگشت به ایران و پایان خدمت سربازی فرصت مطالعاتی برای ایشان فراهم شد و در مقطع دکتری رشته جزا و جرم شناسی دانشگاه شهید بهشتی تهران ادامه تحصیل دادند.
از سال ۹۴ عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی کرج می‌باشند و حدود یک سال نیز بعنوان رئیس دانشکده حقوق و علوم سیاسی این دانشگاه مشغول به فعالیت هستند.
⬛ آقای دکتر علت بازگشت شما به ایران چه بود؟
من با هدف اشتغال و ادامه تحصیل در ایران به کشورم بازگشتم. علت دیگر این بود که کشور ایالت متحده اگرچه از لحاظ علمی پیشرفت‌های خیلی خاصی دارد ولی جو اجتماعی به سمتی می‌رفت که آنجا دارای شرایط سخت بود. برعکس تصورات اکثر مردم، آنجا برای اتباع و مهاجرین فرصت‌های برابر شغلی وجود ندارد و از لحاظ کاری و تحصیلی شرایط بسیار خاصی دارد. اولاً جو نژادپرستانه آنچنانی در جامعه چند فرهنگی ایالت متحده به چشم نمی‌خورد ولی شرایط اقتصادی در آنجا هم سختی‌های خاص خودش دارد. به عنوان مثال از نظر مواد غذایی به نسبت درآمد مشکلی ندارید. اما سیستم درمان و بهداشت بسیار پرهزینه است و اگر مشکل درمانی داشته باشید، شاید مجبور شوید کل پس‌انداز سالانه خود را صرف آن نمایید؛ یعنی از لحاظ خدمات و درمانی بسیار پرهزینه است. به لحاظ تحصیلی نیز در ایالت متحده فشار سیستم دانشگاهی روی دانشجو بسیار زیاد است و توقع بسیار زیادی برای انجام کارهای علمی وجود دارد. موتور محرکه دانشگاه‌های آنجا تا حدود زیادی وابسته به دانشجویان خارجی می‌باشد اما واقعاً این دانشجویان به همان نسبت از فرصت‌های شغلی سهم ندارند و این فرصت ها خیلی سخت‌تر به دست می‌آید.
⬛آیا خروجی دانشجویان دانشگاه آزاد در حوزه علوم سیاسی و حقوق تا به حال رضایت بخش بوده است؟ کمی راجع به موفقیت‌های دانشکده حقوق و علوم سیاسی بگویید… از دستاوردها و موفقیت‌ها…
دستاوردها به نسبت مطلوب بوده است. اگر به شاخصه‌هایی مانند قبولی در آزمون وکالت و قضاوت، آزمون کارشناسی ارشد و دکتری یا آمار اشتغال توجه کنیم، خروجی دانشکده حقوق و علوم سیاسی کرج از این نظر بسیار مطلوب بوده است. در بعضی از رشته‌ها مثلا آمار قبولی وکالت حتی به ۶۰ ۷۰ درصد هم می‌رسد. اما اگر خروجی را از حیث دانشجویان اندیشه ورز و دانشجویانی که بتوانند در سیستم قضایی و سیاسی کشور تحولی ایجاد کنند ارزیابی نماییم, شاید در حد انتظار ما رضایت بخش نیست. در حال حاضر مشکلی که گریبانگیر نظام آموزشی ماست این است که دانشجویان در یادگیری یک سری از مسائل درسی موفق هستند اما اینکه در عمق اندیشه‌ها و نگرش عمیقی که دانشجو باید داشته باشند تا بتوانند تحولی ایجاد کند متاسفانه هنوز در این مسیر ضعف داریم. در مجموع دانشکده ما به لحاظ آموزشی در سطح مطلوبی قرار دارد و از نظر کیفیت در بین واحدهای دانشگاه آزاد در رتبه دوم یا سوم قرار می‌گیرد.
⬛ چه طرح‌هایی برای آینده این دانشکده دارید آیا طرح خاصی مد نظرتان است؟
با تغییر و تحولاتی که در سیستم دانشگاه ایجاد می‌شود و دانشکده حقوق علوم سیاسی با همراهی دانشکده الهیات و دانشکده زبان و ادبیات فارسی به « دانشکده تمدن و مطالعات جهان» تغییر نام پیدا خواهد کرد. قاعدتاً در این حیطه برنامه‌ای که برای دانشگاه وجود دارد « مسئله محوری و ماموریت محوری» است یعنی ما در تلاش هستیم که این دانشکده از محیط آموزشی صرف که فقط یک سری واحدها در آن ارائه شود و اساتید تدریس نمایند و دانشجو فراگیری داشته باشد خارج شود ما ماموریت‌های ویژه‌ای برای دانشکده تعریف کنیم البته این فرایند در حال حاضر نیز وجود دارد به عنوان مثال برنامه‌های مختلفی داریم که با همراهی معاونت پژوهش و فناوری اجرا می‌شود مانند سه‌شنبه‌های پرونده خوانی و سه‌شنبه‌های تحلیل حقوقی فیلم ما در تلاش هستیم که اطلاعات دانشجویان را به سمت حیطه‌های کاربردی هدایت کنیم همچنین در سال گذشته بیش از ۸۰ کارگاه در دانشکده برگزار کردیم یعنی به طور متوسط هر هفته آموزشی آموزشی دو کارگاه داشتیم که دانشجویان علاوه بر یادگیریی‌های عادی درسی ا مسائل کاربردی و پرونده‌ها مواجه شوند. همچنین تلاش ما بر این بوده تا از اعضای هیئت علمی که قاضی یا وکیل هستند به تناسب تخصصشان استفاده نماییم. علاوه بر آن سعی کرده‌ایم با بازدیدهای مختلفی مانند بازدید از دیوان عالی کشور، پزشکی قانونی، دادسرای جنایی و صحن علنی مجلس این حس و انگیزه را در دانشجو به وجود آوریم تا تجربه متفاوتی را احساس کند. اینها برنامه هایی بود که در طی یک سالی که رئیس دانشکده حقوق و علوم سیاسی بودم به انجام رسیده است. البته قبل از من نیز رئیس قبلی دانشکده آقای دکتر جلالی زحمات وافری را برای رشد و شکوفایی دانشکده انجام داده‌اند. قاعدتاً بعد از این همه تغییر و تحولات باید دانشکده به سمت مسئله محور بودن پیش برود. به عنوان مثال موضوعی مثل «اتباع بیگانه» که دغدغه کشور و مردم است به عنوان یک ماموریت برای دانشکده تعریف شود. یعنی دانشکده حقوق علوم سیاسی جنبه‌های حقوقی، امنیتی و سیاسی این موضوع را از لحاظ حقوق کیفری، جرم شناسی و امنیت ملی بررسی نماید. این تحولی است که باید انجام شود یعنی دانشگاه به سمت مرجعیت علمی برود و توان دانشجویان مستقیماً در راستای حل مسائل کشور صرف شود.
⬛ اخیرا چه کارهایی در دانشکده انجام شده است؟
با مسابقات دانشجویی متعددی را در دانشگاه برگزار می‌کنیم مانند مسابقات لایحه نویسی، کتابخوانی حقوقی، مسابقه حقوقدان برتر، مناظرات دانشجویی، مونت کورت ها یا دادگاه های نمایشی و…
همچنین نمایشگاه‌های متعددی شامل نمایشگاه حقوقی مانند نمایشگاه کتاب مقالات و یک سری نمایشگاه‌هایی که با کمک انتشارات برگزار می‌کنیم تا دانشجویان بتوانند کتب مرجع را با تسهیلات دریافت نمایند. همچنین سعی کرده‌ایم کنفرانس‌های کلاس دانشجویان را هدفمند کنیم تا دانشجو به صورت هدفمند کنفرانس ارائه دهد و در مقطع ارشد به صورت سمینار برگزار شود و در مقطع دکتری نیز آمادگی برای دفاع از رساله داشته باشد.
⬛ آیا تعاملات با سایر نهادها و مراکز علمی و دانشگاهی داشته اید؟ چه اتفاقاتی در این حوزه افتاده است؟
تعاملات به صورت مداوم و با دستگاه‌های مختلف مانند سازمان زندان‌ها, شهرداری, دادگستری و مراجع مختلف صورت می‌گیرد. منتهی مسئله اینجاست , دانشگاه آزاد کرج از لحاظ تعداد دانشجو، تعداد هیئت علمی و دستاوردهای پژوهشی برتری محسوسی نسبت به سایر دانشگاه‌های استان البرز دارد به خصوص دانشکده حقوق و علوم سیاسی نقش خاصی را ایفا می‌کند اعضای هیئت علمی ما هر کدام در حیطه کاری خودشان صاحب نظر و متخصص هستند. ولی انتظار بیشتری از دانشگاه و. کرج می‌رود. اما با این وجود همیشه دانشگاه مقصر نیست و گاهی صنعت و دستگاه‌های دولتی باید به دانشگاه مراجعه کنند و از دانشگاه کمک بگیرند. ما در سطح دانشگاه و هم در دانشکده طرح‌های پژوهشی اجرا می‌کنیم و مخاطب آن نهادهای مختلفی چون وزارت کشو، استانداری، شهرداری، سازمان ثبت و… است. هرگز اینطور نشده ما کاری را به دانشگاه محول کنیم و از متخصصین کمک بگیریم و نتیجه مطلوب نباشد ولی نیاز به تعامل خیلی بیشتر است لبته دانشگاه نیز باید تحرک بیشتری داشته باشد و توان خود را در حل موضوعات مختلف به نمایش بگذارد و این را در دستور کار خود قرار دهد که روی چه موضوعاتی می‌تواند فعالیت کند؟ مثلاً در حال حاضر یک طرح پژوهشی با عنوان «موانع کیفری گسترش صنعت گردشگری» داریم که دانشکده روی آن کار می‌کند و شامل موضوعات مختلفی چون ناامنی و قوانین مختلف اجتماعی می‌شود که هر کدام از اینها مخاطب خاص خودش را دارد. البته اینجا هم دانشگاه باید تحرک بیشتری داشته باشد. در مجموع تعامل باید خیلی بیشتر از این باشد و ما در تلاشیم که به نتیجه مطلوب برسیم.
⬛ چه تعداد دانشجو در دانشکده حقوق علوم سیاسی مشغول به تحصیل هستند؟
حدود ۴۷۰۰ نفر دانشجو در دانشکده حقوق علوم سیاسی مشغول به تحصیل هستند که از این تعداد ۸۰۰ نفر دانشجویان تحصیلات تکمیلی ( ارشد و دکتری) هستند. همچنین این دانشکده شامل هفت رشته کارشناسی ارشد، شش رشته دکتری و پنج رشته کارشناسی می باشد.
⬛ سخن آخر
نسل جوان یک نسل با استعداد، مستعد و با ذکاوت است. من بر این باورم میانگین ضریب هوشی نسل جدید حتماً باید از نسل من و امثال من بالاتر باشد. ولی اینجا چند تا نکته است اولاً: ما باید برای ایجاد انگیزه بیشتر و یادگیری بهتر دانشجویان تلاش کنیم. اشتیاق به یادگیری زمانی تقویت می‌شود که دانشجو از یادگیری نتیجه ملموس بگیرد یعنی اگر دانشجو بداند که یادگیری در زمان کارشناسی یا کارشناسی ارشد با آینده شغلی و موفقیت او و حتی موفقیت‌های مادی او رابطه نزدیک دارد مسلماً انگیزه و اشتیاقش بیشتر می‌شود. ثانیاً: دانشجویان باید به عمق بخشیدن به معلوماتشان دقت کنند مثلاً ممکن است ۱۰۰ نفر دانشجو در یک رشته داشته باشیم که ۸۰ نفر آنها مطالب را به خوبی فراگیرند ولی اگر ما فقط به همین بسنده کنیم, سیستم درجا می‌زند و هیچ تحول و پیشرفتی در آن نمی‌بینیم. ما نیاز داریم دانشجو مسائل را به صورت کاربردی بیاموزد و در رشته‌هایی مانند حقوق علوم سیاسی نگاه تحلیلی مبنایی و فلسفی داشته باشد و از توجه به نکات کلیدی و خاص که در بازار امروز تبدیل به کسب و کار شده و تبلیغات می‌شود پرهیز کنند و به جای آن معلومات شان ا عمیق و بنیادی کنند و عمیق‌تر مطالعه نمایند. مثلاً در دوران تحصیل خودم سال ۷۸ که من دانشجوی کارشناسی حقوق بودم یعنی ۲۵ سال قبل اینترنت به معنای امروز وجود نداشت و ما برای مراجعه به یک کتاب انگلیسی یا فرانسه باید به کتابخانه دانشگاه مراجعه می‌کردیم و ساعت‌ها زمان می‌گذاشتیم و یادداشت برداری می‌کردیم. یا اگر می‌خواستیم مقاله‌ای پیدا کنیم باید به ژورنال‌ها مراجعه می‌کردیم . به عنوان مثال اگر در جرم شناسی می‌خواستم مطلبی را پیدا کنم باید ساعت‌ها وقت می‌گذاشتم کتاب‌های متعددی را مطالعه می‌کردم تا بتوانم فقط چند خط در مورد مطلب مورد نظر اطلاعات کسب کنم. اما امروزه شما با دسترسی به اینترنت در کسری از ثانیه به بانک‌های بانک‌های اطلاعاتی در اختیار شماست و می‌توانید به فاصله کوتاه از تمام تحولات مهم حقوقی در هر نقطه‌ای از دنیا با جزئیات آگاه شوید. همچنین به نسبت اینکه ما الان امکانات فوق العاده‌ای داریم در بحث انتقال داده‌ها و دانش، سطح علمی جامعه ی دانشجویی ما پیشرفت نکرده است. در حال حاضر دانشجویان ما باید خیلی راحت‌تر از زمان ما اطلاع جمع آوری کنند معلومات عمیق داشته باشند از طرفی بحث انگیزه نیز سهم بزرگی در این زمینه دارد. متاسفانه انگیزه دانشجویان امروز بسیار پایین‌تر از دانشجویان زمان قبل است. علت دیگر یز این می‌باشد که نگاه علمی در جامعه افت کرده است. یعنی در جامعه امروز، اولویت همه چیز را در مسائل اقتصادی می‌بینیم و این اشتباه بزرگی است. اتفاقاً کسی که می‌خواهد در زمینه اقتصادی وضعیت بهتری داشته باشد، یکی از مهمترین ابزارهای آن این است که در کار خود خبره و توانمند باشد.
نکته سوم: دانشجو باید به جامعه اطرافش توجه بیشتری کند. مثلاً دانشجوی حقوق تجارت ، جرم شناسی یا حقوق مدنی مهم است که بتواند از این مطالب در صحنه اجتماع نیز استفاده کند در کل باید گرسنگی و عطش در یادگیری و حل مسئله در دانشجویان را تقویت کنیم.
مرجان محمدتقی/ اقتصاد و فناوری
۱۴۰۳/۱۱/۲۳